خامک دوزی افغانستان، هنر اصیل زنان این مرز و بوم

افغانستان با تاریخچه ی بسیار قوی جز کشورهایی است که فرهنگ منحصر به خود را دارد. شما در جای جای این کوی و برزن می توانید وجود تاریخ و فرهنگ کهن را احساس کنید. هنر خامک دوزی افغانستان از آن هنرهایی است که روحتان را نوازش می دهد و زندگی تان را سرشار از طرح و رنگ می کند.

افغانستان کشوری است که در آن قومیت های مختلف زندگی می کنند. با توجه به وجود قومیت های متعدد، در همان راستا سنت گرایی نیز از دیر باز در این مرز و بوم رواج دارد.

قومیت هایی که هر کدام سبک زندگی و پوشش منحصر به خود را دارند و با توجه به این نکته نوع لباس آنها در هر منطقه تفاوت دارد.
خامک دوزی افغانستانی یکی از دوخت های سنتی مربوط به صنایع دستی افغانستان است که تقریبا در همه جا رواج دارد و شما وارد هر خطه از این سرزمین خوش آب و رنگ شوید چشم هایتان را جلا می دهد و دلتان را تازه می کند.

خامک دوزی چیست ؟

خامک دوزی هنری است که از دیر باز صنعت گردشگری افغانستان را تحت تاثیر خود قرار داده است تا جایی که این هنر به خارج از مرزهای افغانستان نیز نفوذ پیدا کرده است.

خامک دوزی افغانستانی نمونه ای از دوخت اصیل افغانستان است که در کنار دیگر هنرها مانند سر چادر گاج خودنمایی می کند.
این نوع سوزن دوزی برای تزیین لباسهای مجلسی و سنتی، ست نوزاد و ست عروس استفاده می شود و بیشتر در مناطق مرکزی وغربی این مرز و بوم رواج دارد.

این هنر که دارای قدمتی چند صد ساله است به عنوان منبع درآمد برای مردمان قریه های افغانستان به حساب می آید هنری که مرد و زن با دل و جان می آفرینند و به مجالس رنگ و طرح می بخشند.

در خامک دوزی معمولا از نخ ابریشم و پارچه هایی که تار و پودشان مشخص باشد استفاده می شود.پارچه هایی مثل کتان، شبیر یا بعضی از پارچه های ابریشمی و جدیدا خامک دوزی روی تور نیز رواج پیدا کرده است.

جایگاه خامک دوزی افغانستانی

خامک دوزی افغانستانی در میان مردم این مرز و بوم از جایگاه ویژه ای برخوردار است. در اکثر مجالس مردان و زنان از این هنر استفاده می کنند. نقش و طرح زیبا و رنگ های دلنشین آن سبب شده است مردان و زنان به این هنر زیبا روی بیاورند و آن را قسمتی از زندگی خود قرار دهند.

پیراهن های مردانه که یقه های آنها با خامک دوزی افغانستانی جلا یافته اند آذین بخش مجالس عروسی و مهمانی است. این هنر غنی جزئی از فرهنگ افغانستان محسوب می شود و از این لحاظ دارای ارزش فراوان است.

جایگاه خامک دوزی در صنعت افغانستان از حیث و مرتبه ی بالایی برخوردار است زیرا در حال حاضر به نوعی منبع درآمد برای خانوارها به حساب می آید و همچنین جز صادارت مهم کشور نیز محسوب می شود.

خامک دوزی افغانستانی در میان اکثر قومیت های افغانستان مخصوصا قوم هزاره از اهمیت بسیاری برخوردار است. زنان و مردان افغانستانی با عشق هنر خود را به نمایش می گذارند و این فرهنگ غنی را نسل به نسل به آیندگان خود منتقل می کنند.

روش های دوخت

در خامک دوزی معمولا از نخ ابریشم و یا سند استفاده می شود. پارچه ی مورد نیاز این نوع دوخت غالبا ابریشم و یا پارچه هایی است که تار و پودشان پیدا باشد مانند کتان و شبیر ؛ همچین در حال حاضر خامک دوزی روی تور نیز رواج پیدا کرده است.

خامک دوزی افغانستانی هم روی تور و هم روی پارچه انجام می شود. برای این منظور شما نیاز به یک کارگاه گلدوزی، پارچه ابریشم یا کتان، تور، مقداری نخ ابریشم و سوزن مخصوص نیاز دارید.

برای خامک دوزی سلیقه ی افراد و همچنین نوع کاربرد خامک از اهمیت زیادی برخوردار است. هنرمندان افغانستانی با استفاده از استعداد و قریحه ی خود و هنر انگشتان خود آثاری بس شگرف خلق می کنند.

این هنرمندان طرح مورد نظر را غالبا در ذهن خود ترسیم می کنند و سپس طرح مورد نظر را روی تور یا پارچه پیاده می کنند. کسانی که حرفه ای هستند غالبا نیازی به طراحی روی پارچه ندارند بلکه این کار را چشمی انجام می دهند. تازه کارها برای اینکه دچار اشتباه نشوند ابتدا طرح را روی پارچه ترسیم می کنند و سپس روی آن را می دوزند.

برای خامک دوزی افغانستانی یک کارگاه گلدوزی نیاز است تا دوزنده بتواند با تمرکز بیشتری کار خود را انجام دهد و پارچه مدام نلغزذ و دوخت دچار اشتباه نشود.

طرح های خامک دوزی افغانستان قدمتی چند هزار ساله دارد که با دیدن این نقوش زیبا یاد طرح های اسلیمی می افتیم که نماد فرهنگ و تمدن این مرز و بوم است.

انواع خامک دوزی افغانستانی

خامک دوزی افغانستانی دو نوع است خامک دوزی روی تور و خامک دوزی روی پارچه هایی مانند ابریشم، کتان و شبیر. برای خامک دوزی افغانستانی روی تور شما باید خانه های خالی تور را پر کنید و تارها را یکی یکی با سوزن بگیرید و پر کنید.

اینکار رو باید آنقدر ادامه دهید تا طرح مورد نظر حاصل شود در شمارش تارها باید دقت لازم را بکار ببرید تا بتوانید دوخت خوبی حاصل کنید. در خامک دوزی افغانستانی روی تور، روی تورهایی باچهارخانه های منظم دوخته می شود و سپس روی انواع پارچه و برای استفاده های مختلف به کار می رود.
در این صورت تور دوخته شده را به لباس مورد نظر وصل می کنند به طوری که مشخص نباشد تور جدا دوخته شده است. در تمامی مراحل خامک دوزی افغانستانی دقت و تمرکز اهمیت زیادی دارد زیر اگر دوخت با دقت انجام نشود از زیبایی و تمیزی کار کاسته خواهد شد.

در خامک دوزی روی تور دو نوع خامک دوزی داریم یکی گلشن دوزی که به صورت خود تور یعنی به صورت زیر و رو دوخته می شود و یکی هم خامک دوزی ساده.

خامک دوزی دستی

خامک دوزی دستی هنری است که در اکثر مناطق افغانستان رواج دارد هنری که مردمان این مرز و بوم از طریق آن به کسب درآمد می پردازند.

در این نوع دوخت هنرمندان افغانستانی با نخ و سوزن به دوخت می پردازند و هنر خود را به نمایش می گذارند. این نوع دوخت در میان تمام اقوام افغانستانی محبوبیت دارد و اگر وارد مجلسی شود حتما این هنر چشمهایتان را می نوازد.

 خامک دوزی افغانستانی با دست قدمتی چند صد ساله دارد که نسل به نسل به آیندگان منقل شده است. طرح های این نوع دوخت اصیل و بسیار ظریف است به طوری که به عنوان یک کالای اصیل از صنایع دستی افغانستان به دیگر کشورها نیز صادر می شود.

خامک دوزی ماشینی

در عصر حاضر که عصر تکنولوژی است خامک دوزی افغانستانی نیز مانند بسیاری از هنر های دستی دیگر دستخوش این آسیب شده است. با ماشینی شدن جهان چرخ های خیاطی وارد جهان شد و اینگونه شد که خامک دوزی ماشینی وارد افغانستان شد. خامک دوزی ماشینی به تقلید از خامک دوزی دستی وارد بازار شد تا جایی که به رقابت با این هنر می پردازد.

اگر پای درد و دل هنرمندان افغانستانی بنشینیم متوجه می شویم از این اوضاع راضی نیستند زیرا که بازار کار صنایع دستی را با کساد مواجه کرده است.

یکی از دلایل این اتفاق کم بودن قیمت خامک دوزی دستی است که آن هم به علت پایین بودن کیفیت دوخت و حتی نوع پارچه است زیرا خامک دوزی ماشینی روی پارچه های ابریشم و پارچه های ظریف قبل اجرا نیست.

این نوع دوخت روی پارچه های کتان انجام می شود و چون ماشین این کار را انجام می دهد قیمت آن پایین تر است.

خامک دوزی روی یخن

این نوع خامک دوزی برای لباسهای سنتی و مجلسی افغانی استفاده می شود.در این نوع دوخت یخن یا ابتدا جدا دوخته می شود و سپس به پیراهن وصل می شود و یا اینکه با خود پیراهن دوخته می شود.

خامک دوزی افغانستانی روی پاچه شلوار

در این نوع خامک دوزی پاچه های شلوار ابریشمی و یا کتان دوخته می شود این شلوارهای سنتی غالبا برای مجالس به کار میرود و کاربرد آن برای خانم ها بیشتر است.

خامک دوزی افغانستانی روی بالشت و پشتی

این هنر اصیل و زیبا آذین بخش خانه های افغانستانی هاست خانه هایی که نقش انگشتان هنرمندان افغانستانی در آن جاری است. به شما پیشنهاد می کنم سری به مجموعه ی خامک بزنید و خانه ی خود را با این نقش و نگارهای ناب زیباتر کنید.

خامک دوزی روی بالشت و پشتی هم با دست و هم با ماشین انجام می گیرد و با استقبال زوج های جوان مواجه می شود. ما به شما پیشنهاد می کنیم برای زنده نگه داشتن این فرهنگ اصیل از هنرمندان این دیار حمایت کنید تا این دوخت اصیل به فراموشی سپرده نشود.

خامک دوزی روی دستمال

خامک دوزی روی دستمال عموما برای مجالس عروسی رواج دارد این نوع خامک دوزی روی پارچه های ابریشم و کتان انجام می شود.
خانواده ی عروس و داماد این دستمال ها را به عنوان تحفه به مهمانان هدیه می دهند.

افغانستان از دیرباز این فرهنگ را با خود حمل کرده است و اکنون به عنوان یکی از رسومات این مرز و بوم شناخته می شود.

خامک دوزی سر چادر

خامک دوزی سر چادر توسط بانوان افغانستانی انجام می شود.به این صورت که خامک دوزی ه روی تور انجام می گیرد و سپس به پارچه ی مورد نظر که همان چادر گاج افغانستانی است وصل می شود.
نوع دیگر خامک دوزی سر چادر مربوط به لباسهای سنتی است که غالبا با شلوار و شال ست می شود. در لباسهای زنانه هزارگی از خامک دوزی افغانستانی استفاده شده است.

توسعه خامک دوزی افغانستانی

درعصر حاضر همگام با دیگر هنرها خامک دوزی نیز با پیشرفت مواجه شده است. هنرمندان افغانستانی با دوخت های زیبای خود صنعت گردشگری افغانستان را رونق بخشیده اند.

مجموعه خامک قصد دارد این هنر زیبا را توسعه ببخشد و در سطح جهانی به رقابت بپردازد شما با مشاهده ی آثار گرانقدر هنرمندان افغانستانی می توانید از آنها حمایت کنید.

فضای مجازی به توسعه ی این هنر زیبا کمک زیادی کرده است.

استفاده خامک دوزی در لباس های مدرن

استفاده از خامک دوزی در لباسهای مدرن در حال حاضر رواج پیدا کرده است. در پیراهن های مردانه و یا مانتوهای زنانه. در روسری های جدید نیز از خامک دوزی استفاده می شود. استفاده از خامک دوزی افغانستانی در لباس های مدرن می تواند در زنده نگاه داشتن این فرهنگ اصیل کمک کند.