لباس هزاره گی

لباس‌های هزاره گی نقشی مهم و ویژه درحمایت از هويت اجتماعی , فرهنگی و سنتی مردم افغانستان اخصا و ارزش‌های ملی این کشور ايفا می‌كند. لباس‌های هزاره گی به مثابه هويت ملی و یکی از بارزترین مظاهر قومی هزاره در افغانستان که نقش مهمی در حفظ هویت اجتماعی جامعه این کشور است و ارتباط تنگاتنگ و نزدیکی با ارزش‌ها و معيارهای فرهنگی، اخلاقی و معنوی اقوام مختلف آن دارد. هر قومیت در افغانستان با لباس منحصر بفرد قابل تمایز هست و هزاره نیز از این قاعده مستثنی نیست، لباس های رنگانگ و دلشاد که نشان از سرزندگی و حیات در ایشان دارد.

استفاده از پوشاک‌ بومی و سنتی هزاره گی در دهه‌های هشتاد و نود میلادی کمرنگ شد، اما طی سال های اخیر افزایش چشمگیری یافته است. لباس‌های مردانه و زنانه و همچنین بچه گانه با تنوع در دوخت و گزينش نوع، شكل و طرح‌های متفاوت با شيوه‌های مختلف سنتی در مغازه‌های افغانستان یافت و مورد استفاده قرار می گیرد.

طی سال های اخیر افغان های ساکن کشورهای قاره سبز یعنی اروپا،کشورهای آمریکا و کانادا،استرالیا و همچنین افغان های مقیم ایران مخصوصا جوانان،تمایل زیادی نسبت به استفاده از لباس های محلی افغانستان به ویژه لباس هزارگی از خود نشان داده است.

نحوه دوخت لباس های هزاره گی

لباس های هزاره گی به شیوه دستی و ماشینی تولید می‌شوند؛ این نوع در اکثر نقاط کشور باالخصوص ولایت مرکزی به ویژه ولایت وردک،بامیان وغزنی دوخته می‌شود. نوع دست‌دوز نیز کار بانوان ولایت غزنی است. سکه‌ها و زیورآلات این لباس‌ها هم ساخت این ولایت است.اغلب لباس های دست دوز هزارگی به صورت سفارشی و برای زمان تولید آن حدود یک هفته تا چند ماه وقت می برد.

مدل های لباس هزاره گی

از جمله هنرهای به‌کاررفته در دوخت این لباس‌ها می توان به: خنجردوزی، گراف‌دوزی، پخته‌دوزی، چکن‌دوزی، سکه‌دوزی و شیشه‌کاری اشاره کرد که هر کدام زیبایی های منحصر به فرد خود را دارد و باانواع سلیقه ها مخصوصا خانم های مشکل پسند، سازگاری کامل دارد.

پوشش لباس مردانه

مردان هزاره برك مي پوشند و كلاه سر مي كنند.برک یکی از اجزای مهم تشکیل دهنده لباس قوم هزاره می باشد.برک نوعی تکه نرم، چسبان و ضخیم است که ازگُل اولین پشم بره‌های گوسفندان مخصوص که در هزاره‌جات پرورش داده می‌شوند، تهیه می‌شود. برک هزارگی علاوه بر آنکه یک لباس بسیار مقبول، شیک و شاهانه است،  یک پوشش گرم زمستانی نیز می‌باشد که در مقابل رطوبت مقاومت دارد، دربرف و باران زود خیس نمی‌شود. همچنین برک از خاصیت و لطافت ویژه ای برخوردار است، دردهای عضلانی را کاهش می‌دهد و برای دردهای مفاصل نیز التیام‌بخش است.

پوشش لباس زنانه

پوشاک زنان هزاره بسیار زیبا و جالب توجه است. این لباس ها عبارت اند از: دامن چین دار که با تنبان یا زیر جامه همراه است. تنبان های زیری از پارچه های ارزان مانند: چیت گلدار و دامن های رویی از پارچه های بهتر مانند مخمل یا زری و تور اند و در پایین حاشیه یا تزیین دارند. پیراهن زنان تا ساق پا، یقه بسته و آستین بلند است و در دو طرف پهلو رو به پایین چاک دارد که روی دامن ها قرار می گیرد که به دلیل کامل بودن ست اسلامی، مورد تحسین قرار گرفته است.  برخی از این لباس ها چاک ندارند و به صورت گل(دایره) ساخته می شوند. اگر پیراهن از جنس ساده و گلدار نباشد، پیش سینه را پولک دوزی می کنند. پوشاك زنان هزاره بنابر موقعیت اجتماعی، اقتصادی و شرایط سنی از ویژگی‌های مشخصی برخوردار است. پوشاك زنان جوان هزاره با پارچه‌های گوناگون در رنگ‌ها و طرح‌های شاد با چادر زیبا و رنگی همراست اما زنان مسن‌تر پارچه‌هایی به رنگ تیره با طرح‌های ساده و سیاه و سفید را ترجیح می‌دهند.

چادرهای زنان هزاره كه در زبان محلی به آن «لاته» می‌گویند علاوه بر وظیفه پوشش، زیبایی خاصی به زنان هزاره می‌دهد. «لاته» و «چادر» سرپوش نخی مخصوصی است كه زنان هزاره به سر می‌کنند. «لاته» را در حالت عادی و در روزهای معمولی می‌پوشند ولی چادر را بیشتر در مراسم جشن و سرور سر می‌کنند. پیراهن زنان هزاره دارای برشی ساده، بلند و فراخ با طرح‌های گلدار ورنگ‌های متنوع است. زنان هزاره کمتر آرایش می کنند. تنها فرق زنان با دختران هزاره در این است که دختران هزاره «چتر زلف» دارند. هنگام عروسی برای آرایش عروس این چتر زلف را درست می کنند. پیچه را زنان و عروس های هزارگی می بندند و دختران زلف را جلوی صورت پیج می دهند و با پینگ(سوزن مو) به هم پیوند می دهند. موهای پشت سر زنان هزاره بیشتر اتیکی(بافته) اند اما موهای دختران برخی افشان اند و برخی از وسط بند می گیرند و پیچ در پیچ تاب می خورند.

در مجموع لباس های هزاره گی قوم هزاره ازظرافت و طراحی جالبی برخوردار است و توصیه می شود برای حفظ ارزش های ملی و فرهنگی و اجتماعی قوم هزاره ،این نوع پوشش را حفظ کرده وبه نسل های جدید معرفی و از آن ها استفاده کنیم.