حاج حسین‌علی کاظم یزدانی

حسین‌علی کاظم یزدانی، از نویسندگان و تاریخ‌نگاران معاصر هزاره افغانستان است.کاظم یزدانی فرزند قنبر، متولد ولایت وردک – بهسود، دامنه پیتاب، در سال 1327ش در یک خانواده متدین و متقی و زراعت پیشه اما تهی دست و فقیر چشم به جهان گشود، تحصیلات اولیه را در زادگاه خویش فرا گرفت و مدت کوتاهی در کابل به تحصیل ادامه داد و چند سالی در حوزات علمیه مشهد و سپس در نجف اشرف تا سر حد اجتهاد به تحصیل پرداخت و مدت پنج سال از 1351 ه. ش، تا 1357 ش، در حوزه علمیه قم مشغول تحصیل شد و در این دوران هم درسهای حوزه ای را پیش می برد و هم در « دارالتبلیغ اسلامی» مربوط به حضرت آیت الله سید محمدکاظم شریعتمداری، از مراجع وقت تقلید ، که متون درسی آن ترکیبی بود، از علوم حوزه ای و دانشگاهی، تحصیل کرد، و در تمام دوران تحصیل جزء شاگردان ممتاز بود.

تشکیل سیاسی و مذهبی کاظم یزدانی

یزدانی در همان دوران همراه چند نفر از طلاب آگاه و متعهد افغانی مقیم حوزه علمیه قم، مانند: استاد عبدالعلی مزاری ( که بعد ها به یکی از  برجسته ترین  چهره جهادی  و محبوبترین  رهبر عدالتخواه  مردمی  تبدیل شد ) و ضامنعلی واحدی، ماشاءالله  افتخاری ( بهار )، اسحاق رضایی، سید اصغر حسینی ، محمدی ارزگانی معروف  به بلوچ و دهقان نژاد ( که همۀ این عزیزان بعدها در گوشه گوشه وطن در دفاع از حقوق مردم به شهادت رسیدند، رحمه الله علیهم) و سلطانعلی عارفی ( زنده سلمه الله تعالی ) مهدوی قخور ( سلمه الله تعالی) و چندتن دیگر، یک تشکیلات سیاسی ، مذهبی را به جود آوردند که مرام آن عمدتاً آگاهی مردم از سرنوشت سیاسی کشورشان، رفع تبعیض نژادی، توسعه وهمگانی شدن علم و دانش و فراهم سازی زمینه وحدت ملی بود. و همین طور در همان زمانها چند گروه مشابه دیگر در کابل، مشهد و نجف به وجود آمده بودند که همۀ آنها در سال 57 – 1358 ش طی جلسات متعدد باهم مدغم شده و یک سازمان سیاسی – جهادی قدرتمندی را به وجود آوردند.

کاظم یزدانی و قشون سرخ شوروی

 یزدانی بعد از اشغال افغانستان توسط قشون سرخ شوروی سابق، درست زمانی که اکثر ملاهای کابل به سوی ایران و پاکستان فرار می کردند، او برعکس دیگران حوزه علمیه قم را رها کرده به افغانستان آمد و با جمعی از همفکران خویش علیه نیروهای اشغالگر روسی به نبرد مسلحانه پرداخت و کار نامه درخشانی از خود به یادگار نهاد که در یکی از جنگها هنگامی که مجروحی را نجات میداد، توسط نارنجک سپاه روسی مجروح شد و از ناحیه پا برای همیشه معلول گردید.

یزدانی عاشق عزت و اعتلا و سر بلندی کشورش هست، او همواره از طریق قلم و یا سخنرانی مردم  را به فرا گرفتن علم، دانش و هنر و رفع تعصبات قومی، نژادی و مذهبی دعوت به سوی اسلام قرانی، و آشنایی با علوم و فنون روز  و احیاء حقوق بشر و نهادینه شدن دموکراسی و آزادی بیان و عقیده ومبارزه با فساد و تبعیض و نزدیکی شیعه و سنی  و پاسداری از منابع ملی دعوت کرده است.

آثار مهم کاظم یزدانی

از کاظم یزدانی تا کنون کتب و رسالات متعددی در رابطه با تاریخ و فرهنگ افغانستان و شناخت اسلام قرانی به چاپ رسیده است که لازم میدانیم به تعدادی از آن آثار اشاره شود.

• پژوهشی در تاریخ هزاره ها: در دوجلد که تاکنون سه مرتبه تجدید چاپ شده است. در این کتاب همانطور که از اسمش پیدا است، بحث های جالبی در رابطه با تاریخ و سر گذشت هزاره ها مطرح گردیده است.
• دفاع هزاره ها از استقلال  وتمامیت ارضی افغانستان: در این رساله به گوشه ای از فداکاری هزاره ها در راه استقلال و آبادی افغانستان اشاره شده و گزارش های مستندی ارائه داده است.
• صحنه های خونینی از تاریخ تشیع در افغانستان:در این کتاب راجع به پیدایش شیعه در افغانستان، رنجها، گرفتاری ها و قتل عامهایي که در طول تاریخ بر این فرقه مظلوم وارد گردیده، انعکاس یافته است و در اين کتاب خواننده با حقایقی رو به رو می شود که سخت دل خراش و تکان دهنده و عبرت آموز است.
• افغانستان از هجوم نظامی انگلیس تا هجوم نظامی روس: در این کتاب گوشه ای از دسایس استعمار و وطن فروشی امیران وقت و جهاد پُر شور ملت افغانستان انعکاس یافته است.
• گزارشی از جهاد مردم ترکمن و قول خویش:در این نوشتار فصلی از مبارزات مردم سربلند، دلیر، وطن دوست و سلحشور هزاره درۀ ترکمن و قول خویش علیه نیروهای اشغالگر روس و گوشه هایي از مجاهدت نویسنده که به عنوان قوماندان« گروپ توحید» ایفای وظیفه می کرد، شرح و انعکاس یافته است، این نوشتار برای نو جوانان امروزی که چیز زیادی از دوران جهاد مردم علیه نیروهای روسی نمی دانند، آموزنده و قابل مطالعه می باشد.
• فرهنگ عامیانه طوایف هزاره:در این کتاب در مورد زبان و لهجه هزارگی که شاخه یی از زبان دری است، بحثهای مفیدی مطرح گردیده است. و این کتاب حاوی تقریباً دو هزار واژه و قریب هزار و دو صد ضرب المثل هزارگی و تعدادی دوبیتی ها  و اشعار گوناگون هزارگی میباشد. یزدانی در این کتاب پاره یی از ویژگیها خاص لهجه هزارگی را شرح داده که در نوع خود کم نظیر می نماید. کتاب یاد شده به عنوان جلد اول در سال 1371 به چاپ رسیده است و اینک جلد دوم  آن به صورت قلمی تکمیل گردیده و آماده چاپ می باشد.
• درس مبارزه از قیام حضرت موسی علیه السلام:در این کتاب که تاکنون سه بار تجدید چاپ شده ، را ه و روش مبارزه علیه حکومت های خود کامه و فرعونی را با استفاده از آیات قرآنی نشان میدهد.
• فرزندان کوهساران:در این کتاب نیز از خدمات و جانفشانی های هزاره ها در راه آبادانی افغانستان سخن رفته و جمعی از رجال تاریخی هزاره به طور خلاصه و گذرا معرفی شده اند.
• تحقیقی در باره دو واژه تاریخی قرآنی “یأجُوج و مأجُوج”: در این رساله بحث مشروحی پیرامون اقوام یأجوج و مأجوج صورت گرفته است.و خلاصه بحث آن است که در حدود 2 هزار سال قبل از میلاد اقوام مهاجمی از شمال اروپا به سوی سرزمین های حاصلخیز غرب آسیا یورش آورده و باعث نابودی و ویرانی تمدنهای کهن آنروز گردیده اند که خبر آن در قرآن مجید در داستان ذوالقرنین انعکاس یافته است. این کتاب علی رغم حجم کوچک آن، یک کتاب تحقیقی به شمار آمده و مورد تمجید و تحسین پژوهشگران می باشد.
• التشیع فی افغانستان:درین رساله پیدایش تشیع در افغانستان و خلاصه ای از زندگی نامه رجال و مردان بزرگ و نامدار شیعی تحریر گردیده است. این کتاب ضمیمه: « دائرة المعارف الاسلامیه الشیعه» به زبان عربی در لبنان به چاپ رسیده است.
• بامیان سر زمین شگفتی ها: در این رساله به طور فشرده تاریخچه و جاهای دیدنی بامیان معرفی گردیده است.
• تاریخ مستضعفین افغانستان: این کتاب به تعداد محدودی به صورت پلی کاپی نشر گردیده است.
• به سوی آینده درخشان: تحقیقی است در باره رشد اقتصادی روستاهای شهیدان- بامیان.
• نقد و بررسی قانون احوال شخصیه اهل تشیع:لازم به تذکر است که متن اصلی « قانون احوال شخصیه اهل تشیع » توسط دوتن از روحانیان برجسته افغانی مقیم مشهد به رشته تحریر در آمده است.و جناب شیخ محمد آصف محسنی، بعد از حک و اصلاح نسخه ای از آن را به منظور رسمی شدن، به ولسی جرگه ارسال کرد. و پارلمان افغانستان بدون دقت و بررسی لازم آن را تصویب نمود، در حالی که پاره ای از مواد قانونی آن در نقطه مقابل احکام قرآنی و دانش بشری قرار داشت و اگر همان نسخه به صورت اصلی آن رسمیت پیدا می کرد، جز آبرو ریزی و بدنامی فقه شیعه هیچ ثمرۀ دیگري نداشت و کاظم یزدانی آن کتاب را با دقت مورد مطالعه قرار داده، حدود 32 ماده آن را برخلاف قرآن و دانش بشری تشخیص داده است. یزدانی قبل از آنکه دنیا متوجه نقایص آن قانون نامه شود و جاروجنجال بار آورد، نقد نامه خویش را برای جناب محسنی ارسال کرد و تذکر داد که قانون احوال شخصیه اهل تشیع باید از نو تحریر و اصلاح شود اما جناب محسنی و یاران او سرسختانه اصرار داشتند که باید همان نسخه اولیه رسمی شود و حتی جناب محسنی « تأکید داشت که هیچ احدی نمی تواند تغییراتی در آن ایجادکند» اما سر انجام در برابر اعتراضات جهانی تسلیم شدند، و اینک قریب 17 ماده آن بکلی حذف شده و در 70 مورد دیگر اصلاحاتی به وجود آمده است. با اینکه نسخه فعلی آن باز هم دارای اشکالات است اما نقایص اولیه آن تا حدودی رفع شده است.

نا گفته نماند که در مجله « معرفت دینی » شماره 32 اُرگان نشراتی علمای شیعه افغانستان، اکثر منتقدین قانون احوال شخصیه اهل تشیع را متهم به غربگرایی و ضدیت با اسلام کرده اما در باره نوشته کاظم یزدانی و رساله نقد و بررسی او ناگزیر به اعتراف گردیده و آن را یکی از نقد های علمی و ارزشمند دانسته است که سخنی برای گفتن دارد. و باز در صفحه 73- همان مجله آمده است: « در این میان، برخی از بزرگان نقدهای مبتنی بر فقه ارایه کرده و شماری از مواد این قانون را بر نتافته اند، نام استاد یزدانی و شماری از همفکران ایشان در این جمع دیده می شود. با کمال احترام به ساحت علمی ایشان باید عرض شود که ایرادهای ایشان مبنایی است، ایشان اصولاً مبانی فقه شیعه به صورت سنتی را چندان نمی پذیرد و از خود دیدگاه و مبنای خاصی دارد.

• باری، از کاظم یزدانی تا کنون قریب 150 مقاله علمی، تاریخی، اسلامی و اجتماعی در نشریات و مجلات گوناگون داخلی و بیرون مرزی به چاپ رسیده، برخی از مقالات او مانند: « زنان تاریخی و مقام زن از نظر اسلام» در سال 1369 ش از طرف مرکز فرهنگی اخوت ایران، غیاباً برنده جایزه بهترین مقاله شد، اما کاظم یزدانی به جهت برخوردهای نامناسب ایران با مهاجرین افغانی از اخذ آن خود داری کرد.

آثار قلمی و غیر مطبوع کاظم یزدانی

کاظم یزدانی چندین اثر چاپ نشده دارد که شاید معرفی پارۀ ای از آنها خالی از فایده نباشد.

• زنان نامدار و تاریخی افغانستان، که آماده، چاپ می باشد
• نمونه ای از افسانه های ولایات مرکزی افغانستان، آماده چاپ
• دائرة المعارف هزارستان:در این کتاب اعلام تاریخی، جغرافیایی و اسامی رجال و قهرمانان و دانشمندان و هنر مندان هزاره به ترتیب حروف الفباء معرفی گردیده اند.
• از دواج و حق انتخاب همسر از نظر اسلام و قوانین بین المللی، آماده چاپ.
• ساکنان ما قبل آریا در افغانستان.

این کتاب در دست تدوین است و حدود 70% آن تکمیل شده، گرد آوری و تألیف آن حدود 10 سال وقت گرفته است که اگر به ثمر برسد بخش مهمی از تاریخ ما قبل آریا در افغانستان را روشن خواهد کرد.همه میدانیم که سر زمین امروزی افغانستان قبل از ورود قبائل آریایی، از تمدن عظیم و درخشانی بر خوردار بوده که تمدن امروزی ما ریشه در همان تمدن دارد. در این کتاب با ارائه اسناد به جای مانده از عهد باستان، ساکنان بومی این سرزمین که چهره و قیافه ترکانه داشته و با زبان التصاقی( شبیه زبان ترکی امروزی) سخن می گفته اند، مورد شناسایی قرار گرفته و نظرات کاملاً تازه و تحقیقی در این باره ارائه گردیده است.

• نگاهی به تاریخ تشیع در افغانستان از آغاز پیدایش تا عصر تیموریان:این کتاب غیر از کتاب صحنه های خونین از تاریخ تشیع است که درسال 1368 به چاپ رسیده است.
• تفسیر موضوعی قرآن مجید که تنها جلد اول آن تکمیل گردیده است.
• گرامر زبان سومری، اصل این کتاب به نام « قواعد اللغه السومریه » به زبان عربی است که که توسط هاشم سمرجی، به رشته تحریر در آمده و در سال 1972م- در عراق به چاپ رسیده است و یزدانی آن را از عربی به زبان دری تحت عنوان گرامر زبان سومری ترجمه كرده است.
• جعلیات مجوسیان در تاریخ و احادیث اسلامی:واقعیت این است که دوگروه از دشمنان اسلام: یهودیان و مجوسیان افسانه ها و روایات زیادی را تعمداً وارد تاریخ و احادیث اسلامی کرده اند. خوشبختانه جعلیات یهودیان کم و بیش مورد شناسایی قرار گرفته و به نام «اسرائیلیات» یاد می شوند. اما جعلیاتی را که مجوسیان با نقاب اسلامی وارد تاریخ و حدیث کرده اند، تعداد آنها به مراتب بیشتر از اسرائیلیات بوده و هم خطرناک تر می باشند که تاکنون مکتوم و ناشناخته باقی مانده اند وکاظم یزدانی بخشی از آنها را مورد شناسایی قرار داده و به صورت کتاب مستقل تدوین کرده است. اگر خدا بخواهد این کتاب منتشر شود، حقایق مهمی از تاریخ اسلام روشن خواهد شد وبسیاری از تعصبها و نفرتهایی نادرستی که میان تشیع وتسنن به وجود آمده، به خاطر همان جعلیات بوده و با چاپ این کتاب آن تعصبها و نفرتها خود بخود از میان خواهد رفت. و تحقیقات یزدانی دراین مورد در نوع خود ابتکاری و یگانه می باشد.
• تداخل واژه های ترکی- مغولی در زبان دری.
• ارمغان یزدانی، (مجموعه شعر).

  تقدير نامه ها برای کاظم یزدانی

كاظم يزداني در دوره فعاليت فرهنگي خويش بارها از سوي: انجمن هاي علمي، فرهنگي و اجتماعي و نيز از طرف رجال و شخصيت هاي سياسي و دانشوران مورد تجليل، تحسين و قدرداني قرار گرفته و نامه هاي محبت آميز و تقدير نامه هاي ارزشمندي در يافت كرده است كه فقط به چند مورد آن اشاره مي شود:

• تجليل و قدرداني از طرف طلاب و روحانيان مشهد و اعضاي كتابخانه رسالت، در سال 1371ش، كه طي يك محفل با شكوهي كه جمع كثيري از علماء، مدرسين و فرهنگيان افغاني مقيم مشهد حضور داشتند. از يزداني و خدمات فرهنگي او تجليل به عمل آمد و در پايان لوح تقدير گرانبهايي از سوي طلاب و روشنفكران افغاني به وي تقديم گرديد.
• نامه محبت آميزي از طرف استاد عبدالعلي مزاري (رحمه الله عليه)

وقتي جلد اول « پژوهشي در تاريخ هزاره ها » منتشر گرديد و يك نسخه آن در سال 1368ش در مركز باميان باستان، به دست راد مرد بزرگ تاريخ هزاره حضرت عبدالعلي مزاري رسيد، او بعد از مطالعه آن؛ اعضاي شوراي مركزي حزب  وحدت اسلامي را طلب كرده، كتاب را به آنان نشان داده مي گويد: حزب و حدت اسلامي عصار ه و چكيده نه حزب جهادي مي باشد. با اينكه همه ما درعرصة جهاد فرهنگي ادعاهاي عريض و طويلي داريم، اما واقعيت آن است که هيچ كدام ما به اندازه يك نفر كه جناب حاج كاظم يزداني باشد كار بنيادي انجام نداده ايم.

او با اينكه يك نفر مجروح و جانباز انقلاب است و سالها عليه نيروهاي اشغالگر روسي مبارزه كرده است، اينك با اين تأليف گرانبها نه تنها تاريخ  هزاره ها  را زنده كرده بلكه به اين مردم اصالت و هويت داده است.

استاد عبدالعلي مزاري پس از اين سخنراني كوتاه، در همان مجلس نامه تشويق آميزي تحرير نموده، براي يزداني ارسال مي كند، و در بخشي از آن نامه چنین آمده است:

« … جناب آقاي حاج كاظم يزداني اثر بسيار ارزنده شما بنام (پژوهش هايي در تاريخ هزاره ها ) در دستم رسيد و تا آخر مطالعه نمودم. ايجاب مينمايد اظهار قدرداني و سپاسگذاري نمايم از زحمت كشي و اقدام نيك شما در مورد احياء فرهنگ مردم هزاره و نقش آنها در جامعه افغانستان؛ واقعاً قابل قدر است كه در حال كمبود لوازم ضروري و مدارك تاريخي شما توانستيد فصل جديدي در تاريخ، اين مردم رنجديده و محروم باز كنيد، چنانچه در سابق چنين كاري را كس نكرده است و داشت تاريخ اين مردم كم كم از ذهن عامه محو مي شد.